Mezopotamya (Yunanca Μεσοποταμία=Mesopotamia: iki ırmak arasındaki bölge), Ortadoğu'da, Dicle ve Fırat nehirleri arasında kalan bölge. Mezopotamya günümüzde Irak, kuzeydoğu Suriye, Güneydoğu Anadolu ve güneybatı İran topraklarından oluşmaktadır. Büyük bölümü bugünkü Irak'ın sınırları içinde kalan bölge, tarihte birçok medeniyetin beşiği olmuştur.Bereketli toprakları ve uygun iklim şartları nedeniyle çok
eski zamanlardan beri yerleşmeye sahne olmuş ve birçok istilaya uğramıştır.. Bilinen ilk okur-yazar toplulukların yaşadığı bölgede
birçok medeniyet gelişmiştir. Mezopotamya Sümer, Babil, Asur, Akad ve Elam gibi
en eski ve büyük medeniyetlerin doğduğu ve geliştiği yerdir.Mezopotamya Dicle ve Fırat nehirleri arasında yer alır. Bu
isim geniş anlamda, Dicle ve Fırat nehirleri'nin vadileri ile bu iki nehrin
arasında kalan topraklar için kullanılmaktadır. Mezopotamya, güneyde Basra
Körfezi, kuzeyde Güneydoğu Toros Dağları, doğuda Zağros Dağları, batıda Suriye
Çölü ve Arabistan Çölü ile çevrilidir.
1- Sümerliler: Mezopotamya'da yaşayan birçok farklı kavimden ilk öne çıkan
ve daha sonraki medeni oluşumların temelini atan Sümerlerdir. Gerek yazı, dil,
tıp, astronomi, matematik gerekse din, fal, büyü ve mitoloji gibi alanlarda ilk
öne çıkan ve bilinen toplum Sümerlerdir. "Yaratılış" ve
"Tufan"a ilk kez Sümerlerde rastlanır. Sümer döneminde Mezopotamya'da
18'i büyük olan yaklaşık 35 şehir ve kasaba vardı. Bunlara örnek vermek
gerekirse Kiş, Nippur, Zabalam, Umma, Lagaş, Eridu, Uruk ve Ur zikredilebilir.
2-Akadlar:Akadlar Sami kökenli bir topluluktur. Sümerler döneminde
Mezopotamya'ya göçen bu topluluk Sümer kültürünü benimsemiştir. Sümerler
sonrasında Mezopotamya'nın lideri konumuna gelen halk, Mezopotamya'daki medeni
gelişimin öncüsü Akkadlar olmuştur. Ayrıca Akkadlar daha sonra Mezopotamya'da
güçlü konuma ulaşacak yine Sami kökenli Asur ve Babil halklarına da öncülük
etmişlerdir.Zafer Anıtı'nı inşa etmişlerdir.Çok tanrılı dinlere
inanmışlardır.Akkadlar, Sümerlerden farklı olarak kent krallıklarından ziyade
Evren veya Dünya krallığı kavramını Mezopotamya'ya getirmiştir. Bölgenin merkezi
bir idare eline geçmesi de ilk kez Akkadlar döneminde olmuştur. MÖ 2150'de
güçlenen Sümerliler bu devleti yıkmışladır.
3-Asur:Asurlular, Aslen Kuzey Irak'ta, Dicle kıyısında bulunan
Aşur/Asur (Qalat Şarqat)şehri ve çevresinde yaşayan bir Sami toplulukken
özellikle MÖ 2000 sonrası doğu-batı arası global ticaretten faydalanarak
gelişmiş ve topraklarını genişleterek ülkelerini bir imparatorluğa dönüştürmüş
eskiçağ halkı. Başkentleri Ninova'dır. Mutlak monarşi ile yönetilmişlerdir.
4-Babil:Babil Mezopotamya'da, adını aldığı Babil kenti etrafında MÖ 1894 yılında kurulmuş, Sümer ve Akad topraklarını kapsayan bir imparatorluktur. Babil'in merkezi bugünkü Irak'ın El Hilla kasabası üzerinde yer almaktadır.[1] Kuzey Babil Devleti ise, Şırnak ilinin İdil ilçesi güneyinde Babil köyünde kurulmuştur. Babil halkının büyük bir kısmı Sami asıllıdır.
5-Elam:ELAMLILAR ,Elam güneydoğu Mezopotamya'ya verilen addır. Başkentleri SUS'dur. Bilim ve teknikte ileri
olmamalarına rağmen, güzel sanatlar ve süsleme alanında gelişmişlerdir.
Başkentleri Sus, tarım ve hayvancılıkla meşhurdur. Genellikle Sümerlerin himayesinde
yaşamışlardır.